حذف کنکور منتفی است، رقابت شدید، مانع اصلی تغییر نظام سنجش و پذیرش در دانشگاهها بهویژه در رشتههای پرمتقاضی مانند پزشکی است.
علیرضا منادی، رئیس کمیسیون آموزش، تحقیقات و فناوری مجلس شورای اسلامی، با اشاره به بحثهای چندین ساله درباره حذف کنکور سراسری، تأکید کرد: «حذف کنکور امکانپذیر نیست، چراکه تناسبی بین عرضه و تقاضا در پذیرش دانشجو وجود ندارد.» به گفته او، تعداد متقاضیان ورود به برخی رشتههای پرطرفدار، بهمراتب بیشتر از ظرفیت فعلی دانشگاهها است و همین مسئله، کنکور را به ابزاری برای گزینش و تفکیک داوطلبان تبدیل کرده است.
منادی با ذکر مثالی از رشته پزشکی گفت: «امروز برای حدود ۱۸ هزار صندلی پزشکی، نزدیک به یک میلیون متقاضی وجود دارد.» او توضیح داد که در چنین شرایطی، حذف کامل کنکور عملاً غیرممکن است، زیرا نظام آموزشی و دانشگاهی کشور ابزار جایگزین مطمئنی برای مدیریت این حجم عظیم تقاضا در اختیار ندارد.
رئیس کمیسیون آموزش مجلس در عین حال افزود: «اگر شرط معدل و سوابق تحصیلی برای جذب داوطلبان در رشتههای برتر بهطور جدی و دقیق لحاظ شود، میتوان به تدریج به سمت کاهش نقش کنکور و در نهایت حذف آن حرکت کرد.» به گفته وی، تقویت کیفیت امتحانات نهایی و استانداردسازی ارزیابی در مدارس، میتواند زمینه را برای کمرنگ شدن آزمون سراسری فراهم کند، اما این فرآیند نیازمند زمان، زیرساخت، و اجماع کارشناسی است.
منادی با اشاره به تعامل نزدیک مجلس با شورای عالی انقلاب فرهنگی تصریح کرد: «مجلس شورای اسلامی و شورای عالی انقلاب فرهنگی ارتباطات دوطرفه و قوی دارند و با همفکری و تبادل نظر، پیشنهادهای قابلاجرا و پختهتری در حوزه سنجش و پذیرش دانشجو ارائه میشود.» به گفته او، تصمیمات اخیر درباره سهم سوابق تحصیلی در پذیرش دانشگاهی نیز در همین چارچوب همکاریها شکل گرفته است.
مروری بر سابقه قانونی حذف کنکور نشان میدهد که این موضوع سالهاست در دستور کار نظام آموزش عالی قرار دارد. بر اساس قانون مصوب سال ۱۳۸۶، قرار بود کنکور سراسری تا سال ۱۳۹۰ بهطور کامل حذف شود. اما این هدف در موعد مقرر محقق نشد و در سال ۱۳۹۲، مجلس با اصلاح قانون، تکالیف جدیدی را برای وزارت آموزش و پرورش و سازمان سنجش آموزش کشور تعیین کرد. در ماده واحده جدید، «سابقه تحصیلی» شامل نمرات استاندارد، نهایی و سراسری سه سال پایانی دوره متوسطه تعریف شد و مقرر گردید میزان تأثیر این سوابق در کنار آزمونهای عمومی و تخصصی، توسط شورای سنجش و پذیرش دانشجو تعیین شود.
با وجود این اصلاحات، تأکید بر سوابق تحصیلی در عمل سالها با چالش اجرا مواجه بود و بهطور کامل پیادهسازی نشد. این روند ادامه داشت تا اینکه شورای عالی انقلاب فرهنگی طی سالهای اخیر با تصویب مصوبههای متعدد، سهم و نقش سوابق تحصیلی در پذیرش دانشگاهی را شفافتر کرد.
طبق آخرین اصلاحات مصوبه شورای عالی انقلاب فرهنگی، در کنکور سال ۱۴۰۵، سوابق تحصیلی بر اساس آزمونهای نهایی پایههای یازدهم و دوازدهم محاسبه میشود و ۶۰ درصد از نتیجه نهایی پذیرش را با «تأثیر قطعی» به خود اختصاص میدهد. از کنکور ۱۴۰۶ به بعد، سوابق نهایی پایههای یازدهم و دوازدهم بنا بر مصوبات شورای عالی آموزشوپرورش و شورای سنجش و پذیرش، مبنای محاسبه قرار خواهد گرفت و همچنان ۶۰ درصد با تأثیر قطعی در نتیجه پذیرش اعمال میشود. به این ترتیب، سهم کنکور متمرکز نسبت به گذشته کاهش یافته، اما هنوز به صفر نرسیده است.
از سوی دیگر، مسئولان وزارت علوم نیز معتقدند روند کلی سیاستگذاریها به سمت کاهش نقش کنکور و تقویت سوابق تحصیلی است. حسین سیمایی، وزیر علوم، تحقیقات و فناوری، پیشتر در یک مصاحبه اعلام کرده بود: «در حال حاضر حدود ۸۵ درصد داوطلبان بدون کنکور و صرفاً بر اساس سوابق تحصیلی وارد دانشگاهها میشوند. بر این اساس، ما به سمت کاهش تدریجی وابستگی به کنکور حرکت میکنیم.» این آمار نشان میدهد که بخش عمدهای از رشتهها و دانشگاهها دیگر نیازی به آزمون سراسری ندارند و رقابت اصلی در تعداد محدودی از رشتههای پرطرفدار متمرکز شده است.
عبدالحسین خسروپناه، دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی نیز در گفتوگویی بر همین نکته تأکید کرده و گفته است: «تا زمانی که رقابت شدید در رشتههای خاصی مانند علوم پزشکی، علوم طبیعی و مهندسی وجود دارد، امکان حذف کامل کنکور وجود ندارد.» او ابراز امیدواری کرده است که در آینده، شاخصهای علمی، مهارتی و حتی رفتاری دانشآموزان در دوره مدرسه بتواند مبنای اصلی ورود به دانشگاهها قرار گیرد؛ شاخصهایی که نیازمند نظام ارزیابی گسترده، منسجم و قابل اعتماد در سطح مدارس کشور است.
جمعبندی اظهارات مسئولان نشان میدهد که:
| توضیحات |
|---|
| کنکور در کوتاهمدت حذف نخواهد شد، بهخصوص در رشتههای پرمتقاضی مانند پزشکی. |
| سهم سوابق تحصیلی در پذیرش دانشگاهی بهطور جدی در حال افزایش است و در سالهای پیشرو نقش تعیینکنندهتری خواهد داشت. |
| زیرساختهای آموزشی، کیفیت امتحانات نهایی، و نظام ارزیابی در مدارس باید تقویت شود تا بتوان به سمت حذف تدریجی کنکور حرکت کرد. |
| در حال حاضر، بخش زیادی از داوطلبان بدون کنکور وارد دانشگاه میشوند و رقابت اصلی فقط در تعداد محدود صندلیهای رشتههای برتر جریان دارد. |
به این ترتیب، اگرچه رؤیای حذف کامل کنکور همچنان برای بسیاری از دانشآموزان و خانوادهها جذاب است، اما واقعیت ظرفیت دانشگاهها و حجم تقاضا، باعث شده فعلاً کنکور بهعنوان اصلیترین ابزار رقابت در رشتههای پرمتقاضی باقی بماند و تنها شکل و سهم آن در حال تغییر تدریجی باشد.
بدون دیدگاه